fbpx

Ah. U leest het etiket van de Friesche Pinas, een soepele en romige New England IPA. U moet een gelukkig mens zijn. Maar hoe anders was dat vroeger?! De Friesche Pinas was ooit het vlaggenschip van de Dokkumer Admiraliteit. Het schip vocht mee in vele zeeslagen, waaronder de legendarische slag bij Gibraltar in 1607. Het spiegelschip werd gevreesd door menig Spanjool. Tegenstanders keken de dood welhaast letterlijk in de ogen. Aan gevangenmaken deed men immers niet.

 

IPA
Vanaf de 17e eeuw had Engeland veel overzeese koloniën en al het bier voor de Engelse soldaten en burgers werd met behulp van schepen naar de andere kant van de wereld gebracht. Een zeilschip was bijna vijf maanden onderweg naar India – te lang om het gewone bier goed te houden. Nu wisten de Engelse brouwers dat het bier langer houdbaar bleef door er meer hop aan toe te voegen en het alcoholgehalte te verhogen. Vandaar dat al het exportbier wat zwaarder gehopt werd en daardoor bitterder was. Zo ontstond gedurende de 18e eeuw India Ale. Veel later ontstond India Pale Ale.

De Pinas
De Pinas was een middelgroot spiegelschip uit het einde van de 16e – en 17e eeuw. Het is een snel varend schip dat weinig verschil toonde met het Jacht, maar langer en breder was. Het werd gebruikt als handelsschip, maar ook als oorlogsschip.
De naam is vermoedelijk afgeleid van het Latijnse pinus (pijnboom), dat naaldboom of fakkel betekent. De pinas had een vrij hoge boeg en twee dekken. Het onderste dek, de overloop, liep ononderbroken door over de gehele lengte van het schip. Het bovenste dek, verdek, was verdeeld in een iets verlaagde bak met een verhoogd bakdek, dat doorliep tot het schot van de stuurplecht, waarachter het verdek weer iets lager was.
Voor de grote mast bevond zich een groot luik om te kunnen laden.
Het schip was voorzien met 18 kanonnen voor bewapening. Bemanning tussen 60 en 75 koppen. De tuigage was een driemastfregattuig met ondermars- en bramzeilen aan de fokkemast en de grote mast. Op de grotere schepen ook een kruiszeil aan de bezaansmast in plaats van het latijnzeil. De afmetingen van de kleine pinassen varieert tussen; lengte 35 tot 45 meter, breedte 7,6 tot 11,6 meter. Het draagvermogen 160 tot 200 ton. Pinassen vergezelden vaak op eigen kracht grotere schepen.

 vlaggenschip
 Dokkumer Admiraliteit
 Spanjolen
 Slag bij Gibraltar
 gevangenen maken
De Friese Pinas was het schip dat Theunis Woltersz / Antonie Woutersz Hees of Friesche Teun
voerde tijdens de Slag bij Gibraltar in 1607.

Dokkumer Admiraliteit
In 1598 was de Admiraliteit (de kustbescherming, van Groningen en Friesland), in Dokkum gevestigd. Het was een politieke keuze, vooral omdat Groningen de Admiraliteit ook dichtbij wilde hebben. Dokkum had toen echter al veel last van het dichtslibben van de zeeverbinding. In 1645 konden de meeste zeeschepen niet meer goed in Dokkum komen en werd de Admiraliteit naar de veel geschiktere haven van Harlingen verplaatst. Het mooie, in 1618 gebouwde Admiraliteitshuis en de helling daar tegenover waren het enige wat overbleef…  In 1729 werd ook de zeesluis verplaatst naar Dokkumer Nieuwe Zijlen en was Dokkum voorgoed een landstad geworden.

Vlaggenschip
De Friese Admiraliteit was armlastig en had op dat moment maar één schip, de sedert 1599 gehuurde pinas, dat in de jaren voor 1607 voornamelijk op de Wadden en voor de Wezer naar Hamburg lag,
voor het controleren van de zeeroute en dat vrijhouden van hoofdzakelijk Duinkerkse kapers. Je kunt in 1607 eigenlijk niet van een vlaggenschip spreken, want dat was bovendien het enige schip van de Friese Admiraliteit dat aan de slag meedeed. Verder voer de Friese Admiraliteit toen vaak onder leiding van andere kapiteins / Admiraliteiten.

Spanjolen
Spanje waren de tegenstander in de Tachtigjarige Oorlog Ook al zingen we: de Koninck van Hispanje heb ik altijd geëerd… De Friesche Pinas zou in 1607 ingedeeld worden in de gezamenlijke vloot van de vijf admiraliteiten
met als doel de bestrijding van de Spanjaarden en als het kon vernietiging van de Spaanse vloot.

Slag bij Gibraltar
Midden Februari zal het schip gereed geweest zijn en voer het Grootdiep van Dokkum uit naar Texel waar normaal de verzamelplaats was voor de schepen van de admiraliteiten van Amsterdam, het Noorderkwartier en Friesland. Dit gedeelte van de vloot onder leiding van Admiraal Jacob van Heemskerk voer naar het zuiden en daar voegden de schepen van de admiraliteit van Rotterdam en Zeeland zich bij de vloot. De vloot was toen inmiddels uitgegroeid tot 26 kleine oorlogsschepen en 4 vrachtvaarders. Het Nederlandse vlaggenschip heette Aeolus. Op een gegeven moment vernam Heemskerk dat de Spaanse vloot zich in de baai van Cadiz bij Gibraltar bevond om de Nederlandse handelsschepen op te wachten in verband met de handel met Azie.

Admiraal Heemskerk besloot verder naar het zuiden af te zakken. Bij het verschijnen van de Nederlandse vloot bij de baai van Cadiz die de handelsvloot moest beschermen, waren de Spanjaarden verrast, zij konden hun schepen niet meer buitengaats brengen. Ook trokken zij hun schepen zo diep mogelijk in de baai terug en werden keurig in een linie opgesteld.

Onze maritiem deskundige Nykle Dijkstra vond een beschrijving van de slag uit 1619:
Warachtige Beschrijvinghe van alle de Belegeringhen ende Victorien te Water ende te Land … door Jan Jansz Orlers Volgens de beschrijving, die redelijk overeen lijkt te komen met deze prent uit 1607, is links het
Spaanse vice-admiraalschip te zien dat wordt aangevallen door Simon van Edam, Roest en Madder. Lange Hendrik / Hendrik Jansz valt het schip daarachter aan. Er varen op de prent nog twee schepen in die richting: dat zouden dan Jacob Jansz en Gerrit Evertsz kunnen zijn. Daarachter ligt nog een Spaans schip en dat zou dan zijn aangevallen door kapiteins Coppendrayer en Theunis Woltersz. Het schip van Coppendrayer is de Utrecht van 150 last geweest, en ik denk dat de Friesche Pinas van Theun Woltersz wat kleiner was, dus dan zou dat het schip kunnen zijn dat wat beter te zien is.

Gevangenen maken
Aan gevangenen deed men in sommige gevallen wel, maar in andere periodes (officieel) weer niet… De slag bij Gibraltar is berucht door zijn bloederige details. Ut gyng mâl…! Veel Spaanse schepen werden met overspringen op de vijandelijke schepen veroverd en de bemanning werd aan boord stuk voor stuk afgemaakt. Na de vernietiging van de schepen werden kleine boten
uitgezet en werden honderden wegzwemmende Spaanse soldaten en matrozen alsnog gedood. De verliezen aan Nederlandse kant waren 100 doden en 60 gewonden inclusief admiraal Van Heemskerk. De Spanjaarden verloren 4000 man inclusief admiraal Alvares.

Nee, dan de Friesche Pinas die voor u staat te pronken. Louter vrede straalt hij uit. Deze
gelimiteerde editie is speciaal gebrouwen voor de Admiraliteitsdagen 2019 en smaakt verrukkelijk.

Proost!
Warner B. Banga

Programmalijst

Donderdag 1 september

Rondom de Zijl
15.00 – 16.30 uur Marinierskapel
20.00 – 22.00 uur De Kast

Vrijdag 2 september

Magie van de Markt

14.00 – 00.15 uur Reuzenrad
15.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival 
16.30 – 19.30 uur The Telephones
17.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival
20.15 – 22.00 uur The Hillbilly Moonshiners
22.30 – 01.00 uur The Euros

Café Koornmarkt

17.00 – 20.30 uur Korpsen uit de regio
21.00 – 01.00 uur Hollands Café met o.a. Jelmer, Django Wagner, Gyna, Bertus en DJ/Presentator Ronald

Rondom de Zijl

13.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival
21.00 – 00.00 Night of the Praams met Admiraliteitsorkest, OG3NE, Vangrail en Johnny Logan

Zaterdag 3 september

Magie van de Markt

11.00 – 00.00 uur Reuzenrad
11.00 – 18.00 uur Nanny @ home
11.00 – 20.15 uur Nostalgische kermis
12.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival
12.00 – 13.00 uur Fedde S. Big Band uit Heerenveen
13.00 – 17.00 uur Speciaalbierproeverij
13.00 – 13.30 uur NFPC uit Dokkum met act in publiek
13.30 – 14.30 uur Punk ’n Jazz Orchestra uit Groningen
14.30 – 15.00 uur NFPC met een act in het publiek
15.00 – 16.00 uur Clay Corners Big Band uit Dokkum
16.30 – 19.30 uur Tess & her Higway Patrol
20.00 – 21.15 uur De Baron
21.45 – 22.15 uur FLEMMING
22.45 – 01.00 uur Super Sundays coverband

Oostersingel

11.00 – 19.00 uur Foodtruckfestival 
11.00 – 18.00 uur Oude ambachten en kinderspellen
11.00 – 18.00 uur Ponycycle
11.00 – 18.00 uur Circus Saranti: schmink en ballonartiest
11.00 – 18.00 uur De Groen workshops en demonstraties
11.00 – 18.00 uur Bibliotheek en streekarchief
11.00 – 18.00 uur Museum Dokkum (LA BUMA)
11.00 – 18.00 uur Bungeecircus
11.00 – 18.00 uur Skateboard clinic + ramp
11.00 – 18.00 uur 3D tripping car

Door de stad

11.00 – 18.00 uur Straattheater
11.00 – 16.30 uur Muziekschool Opus 3, mmv bigbands en NFPC
13.00 – 18.00 uur Circus Saranti: steltlopers en vuurspuwers
14.00 – 16.30 uur Wodkapel
14.00 – 16.30 uur Dansgroepen Dansfactory/Dansstudio/Release

Oosterbolwerk

11.00 – 18.00 uur Radiografisch bestuurbare bootjes

Diepswal

11.00 – 18.00 uur Museum Dokkum en tuin
11.00 – 18.00 uur Straattheater
13.00 – 17.00 uur Historisch schepen met Sterke Yerke en Pier de Plastic Jutter

De Helling

11.00 – 18.00 uur Marineschepen, KNRM en rondvaarten

Breedstraat

13.00 – 15.00 uur Demonstraties acro
13,00 – 1800 uur Eendjes vangen
17.00 – 20.30 uur My Old Suitcase

Rondom de Zijl

12.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival
15.00 – 18.00 uur Bungeeroeien
21.00 – 22.15 uur BLØF
22.15 – 22.45 uur Almondegas Percussie Showband
22.45 – 00.15 uur Boomerang Coverband

Café Koornmarkt

17.00 – 01.00 uur Foodtruckfestival
17:00 – 20:30 uur Vinyl DJ Rogier
21.00 – 22.00 uur The 90’s are back DJ team
22.00 – 22.30 uur T-SPOON
22.30 – 23.30 uur The 90’s are back DJ team
23.30 – 00.00 uur 2 Brothers on the 4th Floor
00.00 – 01.00 uur The 90’s are back DJ team

Zondag 4 september

Rondom de Zijl

10.00 – 12.00 uur Kerkdienst en koffieconcert met band LEV
12.00 – 19.00 uur Foodtruckfestival
15.00 – 18.00 uur Adje’s Sing a long meezingfeest

Magie van de Markt

12.00 – 21.00 uur Reuzenrad
12.00 – 20.15 uur Nostalgische kermis
12.00 – 23.00 uur Foodtruckfestival
12.00 – 18.00 uur Nanny @ home
13.00 – 14.00 uur Bonifaciusband
14.30 – 15.30 uur BANT
16.00 – 17.00 uur Atmoran
17.30 – 19.00 uur Benno & The Blondies
19.00 – 20.00 uur Daniël Metz
20.00 – 21.00 uur Lytse Hille

Breedstraat

12.00 – 18.00 uur De bellenfabriek
13.30 – 16.00 uur Cool Kids Party

Door de stad

13.00 – 18.00 uur Circus Saranti: steltlopers en vuurspuwers

Oostersingel

11.00 – 19.00 uur Foodtruckfestival
12.00 – 18.00 uur Oude ambachten en kinderspellen
12.00 – 18.00 uur Ponycycle
12.00 – 18.00 uur Circus Saranti: schmink en ballonartiest
12.00 – 18.00 uur De Groen workshops en demonstraties
12.00 – 18.00 uur Bibliotheek en streekarchief
12.00 – 18.00 uur Museum Dokkum (LA BUMA)
12.00 – 18.00 uur Bungeecircus
12.00 – 18.00 uur Skateboard clinic + ramp
11.00 – 18.00 uur 3D tripping car

Diepswal

12.00 – 18.00 uur Museum Dokkum en tuin
13.00 – 17.00 uur Historisch schepen met Sterke Yerke en Pier de Plastic Jutter

De Helling

12.00 – 18.00 uur Marineschepen en rondvaarten

Oosterbolwerk

12.00 – 18.00 uur Radiografisch bestuurbare bootjes

Café Koornmarkt

13.30 – 18.00 uur Shantykorenfestival
17.00 – 19.00 uur Foodtruckfestival

Pop-up store

Openingstijden

Adres & contact

Mijn foto ontbreekt